Valbeveiliging voor beginners

introductie werken op hoogte

Werken op hoogte brengt grote risico’s met zich mee. Simpelweg jezelf verstappen, uitglijden of je evenwicht verliezen en je valt naar beneden, vaak met ernstige gevolgen. Ook onafgedekte gaten in de vloer, bijvoorbeeld een trapgat in aanbouw, vormen een groot risico voor valgevaar. Er zijn een hoop situaties op hoogte die mis kunnen gaan. Werk je op hoogte? Wees dan bewust van je omgeving, wees voorzichtig en gebruik (persoonlijke) val beveiliging om jezelf veilig te stellen. Vallen van hoogte is een belangrijke oorzaak van werk gerelateerde verwondingen en fatale ongevallen overal ter wereld. Alleen al in de Nederlandse bouw sector vallen jaarlijks ongeveer 20 doden bij een van hoogte. Daarnaast belanden ongeveer 1300 personen in het ziekenhuis, vaak met blijvende schade. In de United States of America kwam een ongelofelijk aantal van 849 werknemers om door uitglijden, struikelen of een val van hoogte. De cijfers en diverse onderzoeken laten zien dat een ongeval in een klein hoekje zit, het kan iedereen overkomen. De gevolgen zijn vaak ernstig. Dat terwijl uit onderzoek blijkt dat de meeste ongevallen gemakkelijk hadden kunnen voorkomen met de juiste kennis en materialen. Dit artikel zal je helpen de basis van valbeveiliging te begrijpen, bewust te worden van de risico’s en het belang van een gedegen voorbereiding voor werken op hoogte. Door een goede voorbereiding en het gebruik van de juiste materialen houd je jezelf en andere veilig tijdens de klus.

Wet en regelgeving

Als het aan gaat om werken op hoogte heeft de overheid strenge regels opgesteld om veilig werken te bevorderen. In Nederland zijn de regels rondom veilig werken vastgelegd in het Arbeidsomstandigheden besluit. Het arbeidsomstandigheden besluit artikel 3.16 beschrijft de wettelijke kaders voor het voorkomen van valgevaar. En artikel 7.23c beschrijft het werken op hoogte middels lijnen (rope access). Wanneer ben je verplicht maatregelen te treffen tegen vallen? Er is in elk geval sprake van valgevaar bij aanwezigheid van risicoverhogende omstandigheden, openingen in vloeren, of als het gevaar bestaat om 2,5 meter of meer te vallen.

Arbeidshygiënische strategie

Voorafgaand aan de werkzaamheden dient een werkwijze te worden gekozen conform de Arbeidshygiënische strategie. Deze strategie is bedacht om de meest veilige werkmethode te selecteren. In de basis bestaat de strategie uit een aantal stappen: Bron aanpak: kunnen de werkzaamheden uitgevoerd worden op de grond? Hiermee neem je het valgevaar weg. Is dit niet mogelijk; Collectieve maatregel: Is een collectieve maatregel zoals hekwerk of steiger mogelijk? Is dit niet mogelijk; Gebruik PBM's: Maak gebruik van persoonlijke valbeveiliging zoals antival gordels en valstop middelen. Verantwoordelijkheid Het is de verantwoordelijkheid van werkgevers (en/of gebouw eigenaren) een veilige werkplek te bieden. Het aanbieden van valbeveiliging en de juiste training voor val-gevaarlijke situaties is daar onderdeel van. Maar ook als werknemer heb je een aantal verantwoordelijkheden. Zo zul je zelf een inschatting moeten maken waar valbeveiliging nodig is en de juiste middelen gebruiker. Indien materiaal beschadigd is of een situatie onveilig is zal dit altijd gemeld moeten worden bij een leidinggevende.

Risico inventarisatie en evaluatie RI&E

Voor aanvang van de werkzaamheden ben je verplicht alle gevaren in kaart te brengen. Tijdens de RI&E probeer je al deze gevaren beheersbaar te maken, zodat de risico's zo klein mogelijk worden. Een veiligheidskundige kan je helpen alle risico's te inventariseren en kan je adviseren over de juiste valbeveiliging oplossingen voor de situatie. Valbeveiliging plan Werk je regelmatig op hoogte? Dan adviseren we je een valbeveiliging plan toe te voegen aan je RI&E. In dit plan zijn alle valgevaren, de bijbehorende veiligheidsmaatregelen, benodigde middelen, benodigde training en procedures voor werken met hoogteverschillen omschreven. Zo is voor iedereen duidelijk hoe de werkzaamheden op hoogte het veiligst uitgevoerd kunnen worden. Valbeveiliging theorie cursus Evacuatie / Reddingsplan Een onderdeel van het valbeveiliging plan is een reddingsplan. Iedere locatie waar werkzaamheden op hoogte worden verricht dient te beschikken over een plan voor redding/evacuatie na een val of (medische) noodsituatie. Vaak kan een gevalle persoon zichzelf namelijk niet meer in veiligheid brengen. Veelal word er vertrouwd op de hulpdiensten, echter zijn ook zij niet altijd voldoende uitgerust om een redding op hoogte of moeilijk bereikbare plaatsen uit te voeren. Het kan lang duren voordat specialistische 'hoogte redding teams' ter plaatsen kunnen zijn. Daarom is het belangrijk dat een reddingsplan omschrijft wie verantwoordelijk is voor de redding, welke (extra) materialen hier voor nodig zijn en hoe dit uitgevoerd moet worden. Training Iedere werknemer die tijdens zijn werkzaamheden te maken heeft met valgevaar dient een degelijke training te hebben gehad. Het herkennen van valgevaar, volgen van veiligheid procedurs, pre-use check van de materialen, juist gebruik van valbeveiliging en PBM's, en redding procedures zullen in een dergelijke training worden behandeld. Goede training en bewustwording helpt ongevallen te voorkomen.
Val beperking vs. Werkplaats beperking

Welke valbeveiliging opties zijn er?

Valgevaar compleet wegnemen is de meest gewenste oplossing om iedereen een veilige werkplek te bieden. Dit betekend dat het werk in een veilig gebied uitgevoerd moet worden of dat er een collectieve valbeveiliging optie moet worden toegepast. Dit is natuurlijk lang niet altijd mogelijk, woningen en bedrijfspanden zullen moeten worden gebouwd, zonnepanelen moeten worden onderhouden enzovoort. 

Er zijn diverse systemen en oplossingen beschikbaar om valgevaar te elimineren. Deze kunnen worden verdeeld in twee categorieën permanente valbeveiliging en persoonlijke valbeveiliging (PBM), ook wel mobiele valbeveiliging genoemd. De een sluit niet persen de ander uit, voor somige permanent geïnstalleerde systemen is namelijk een persoonlijk valharnas met leeflijn nodig. Het enkel dragen van een valharnas beschermt je natuurlijk niet tegen een val, je zal deze middels een geschikte leeflijn moeten bevestigen aan een ankerpunt. 

Val beperking

Valbeperking, ook wel valbeveiliging genoemd, zorgt ervoor dat gebruikers zich veilig kunnen verplaatsen in gebieden waar valgevaar van toepassing is. Een val kan niet altijd worden voorkomen. Maar doordat de gebruiker bij een val door het systeem wordt opgevangen zijn de gevolgen van een val beperkt. Vervolgens dient het slachtoffer in veiligheid te worden gebracht (redding). 

Werkplaats beperking

Werkplaats beperking is een techniek waarbij de gebruiker het systeem zo afstelt dat hij het val gevaarlijke gebied niet kan bereiken. Dit is een manier om daadwerkelijk een val te voorkomen. Deze techniek heeft de voorkeur wanneer collectieve valbeveiliging geen optie is. Echter vereist de techniek redelijk wat gebruikerskennis en veiligheidsinzicht, bij verkeerd gebruik kan het systeem falen tijdens een val en is letsel onvermijdelijk. 

Permanente valbeveiliging

Permanent valbeveiliging beschrijft de valbeveiliging oplossingen die permanent geïnstalleerd zijn op een gebouw of machine. Vaak zullen permanente valbeveiliging systemen gecombineerd moeten worden met valbeveiliging PBM's om te kunnen verbinden aan het systeem. De enige oplossing waar geen persoonlijke bescherm middelen nodig zijn is bij een valbeveiliging hekwerk.

Valbeveiliging Hekwerk

Het grote voordeel van eenhekwerk als valbeveiligingis dat het hele dak gezien kan worden als een veilige zone. Dankzij het hekwerk zijn de gebruikers niet verplicht om PBM's zoals valharnas te dragen en is er geen limiet aan het aantal gebruikers. Hekwerk systemen kunnen worden bevestigd aan een dak of borstwering maar ook een vrij opgelegd hekwerk dat met balast blokken op zijn plaats blijft is verkrijgbaar. 

Enkelvoudig ankerpunt

Enkelvoudige ankerpunten beschikken enkel over een anker oog. Ze zijn permanent geïnstalleerd op een gebouw of constructie en een gebruiker kan zich er met de juiste materialen aan bevestigen. De gebruiker kan zich vervolgens rondom dit ankerpunt verplaatsen. Als een gebruiker zich moet verplaatsen zal hij terug moeten naar het veilige gebied en daarna door naar het volgende anker. Enkelvoudige ankerpunten worden als antipendule ankers ook ingezet als aanvulling op een leeflijn systeem, ze dienen dan als omleiding in de buurt van een hoek om het slingereffect te voorkomen. In sommige gevallen kan tijdelijk een mobiele leeflijn tussen de ankerpunten worden gespannen.

Daklichtbescherming

Aanpasbare valbeveiliging voor het afdekken van lichtstraten. De variabele hoogte maakt verschillende lichtstraten mogelijk. Voor grotere lichtstraten en dakramen zijn verlengpanelen van één en twee meter verkrijgbaar.

De valbeveiligde lichtkoepelafdekkingen zijn ontworpen om mensen te beschermen en uw dak te beschermen. De lichtkoepel wordt beschermd door een sterk gaaspaneel dat op een stevig metalen frame rust. De bescherming wordt vervolgens aan de staande naad vastgeklemd zonder het dak of de lichtkoepel te doorboren.

Leeflijn en rail systemen

Een leeflijn systeem is een staalkabel traject bevestigd middels ankerpunten aan een dak, wand of plafond. Een valbeveiliging rail is een aluminium ligger bevestigd op een aantal ankerpunten. Dit systeem is minder buigzaam dan een leeflijn systeem, dat maakt het beter geschikt voor industriële omgevingen en situaties met minimale vrije valafstand. Beide systemen moeten gebruikt worden in combinatie met een antival harnas, leeflijn en speciale runner. Zo kan de gebruiker zich vrij langs het systeem verplaatsen.

Valbeveiliging A B C

Het ABC van valbeveiliging beschrijft de 3 basis elementen van valbeveiliging systemen. Ieder component moet compatibel zijn met het andere en juist gebruikt worden om voldoende veiligheid tegen de gevolgen van een val te bieden.

Ankerpunt

Een veilig ankerpunt is het begin van de valbeveiliging keten. Indien een permanent valbeveiliging systeem niet aanwezig is kan middels diverse rigging materialen een tijdelijk ankerpunt worden gecreëerd.

Body support

Een valharnas zorgt voor de verdeling van krachten bij een val. Naast antival harnassen bestaan er ook gordels voor rope acces of positionering. Deze worden altijd gebruikt in combinatie met valbeveiliging.

Connectie

Middels een vallijn word de connectie gemaakt tussen een ankerpunt en een valharnas. Er zijn verschillende opties zoals een leeflijn met absorber, lijnrem of zelf-oprollende leeflijn. Een goede leeflijn verminderd de valimpact op het lichaam.

Ankerpunt In dit voorbeeld wordt een ankerband gebruikt om een tijdelijk ankerpunt te creëren. Body support De gebruiker maakt gebruik van een full body antival harnas. Zo is hij ook beveiligd wanneer hij met zijn hoofd naar beneden valt. Connectie Verbind A en B, in dit geval een zelf-oprollende leeflijn (SRL). Dit type leeflijn werkt volgens het autogordel Principe, bij een val word de gebruiker met een fractie van een seconde afgeremd.

Pre-use check en jaarlijkse inspectie

Alle valbeveiliging dient voor gebruik gecontroleerd te worden op schade en slijtage. Bij twijfel over de veiligheid van de middelen stel je de middelen buiten gebruik en bied je ze aan voor inspectie. Je controleert de middelen gemakkelijk zelf middels de pre-use checklist. Daarnaast dient de jaarlijks verplichte keuring uitgevoerd te worden door een deskundige. Onze professionele keurmeesters zijn getraind en gecertificeerd in het onderhouden en inspecteren van valbeveiliging producten. Dat geeft een veilig gevoel.

Na een val

Het valgevaar is nooit helemaal weg te nemen, we kunnen gelukkig wel de gevolgen van een val zo klein mogelijk maken. Dat betekend echter dat er nogsteeds een mogelijkheid bestaat dat er iemand van hoogte valt. Gelukkig bent u goed voorbereid middels een valbeveiliging plan en reddingsplan. Het is vervolgens belangrijk dat het slachtoffer van een val zo snel mogelijk gered wordt. Een slachtoffer moet binnen 15 minuten worden bevrijd uit zijn positie, eenmaal in veiligheid gebracht kan medische zorg worden verleend.

Advies op maat

De juiste valbeveiliging kiezen kan een flinke uitdaging zijn. Er zijn veel regels, diverse materialen in verschillende kwaliteiten en tal van technieken. Daarnaast is iedere situatie weer anders en heeft iedere situatie weer een andere uitdaging. Door ruime ervaring met werkzaamheden op hoogte en uitgebreide product kennis helpen de valbeveiliging professionals van Ropetech.nl u graag de juiste middelen te kiezen. Neem gerust contact met ons op, we helpen je graag.